سولفات‌ها (sulfate) یا یون سولفات، آنیون چند اتمی با فرمول شیمیایی SO2 4- و به عبارت دیگر، نمک‌های اسید سولفوریک هستند که بخش عمده‌ای از آن‌ها نیز از همین اسید تولید می‌شوند. نمک‌ها، ترکیبات اسیدی و پراکسیدهای سولفات به طور گسترده در صنعت استفاده شده و از همان طریق نیز به زندگی روزمره ما وارد می‌شوند. اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که بارها نام این یون‌ها را شنیده اید اما نمی‌دانید که سولفات چیست، چه انواعی دارد و در چه مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرد، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
سولفات‌ها می‌توانند به مرور زمان در طی فرآیند پوسیدگی گیاهان و جانوران یا در صنایع شیمیایی طی واکنش‌های شیمیایی به خصوصی تشکیل شوند. از سولفات‌ها به عنوان محصولات جانبی در صنایع نساجی، معدن، فولاد و چرم سازی استفاده می‌شود. همچنین برای شست و شو و مراقبت‌های بهداشتی و شخصی در زندگی روزمره به کار برده می‌شود.
همچنین بخوانید: نشاسته چیست؟
یون سولفات
به طور کلی یون‌ها، اتم یا مولکول‌هایی هستند که بار الکتریکی مثبت یا منفی دارند. از آنجایی که فرمول شیمیایی سولفات SO2 4- و دارای بار منفی 4 است، به آن یون سولفات نیز می‌گویند.
انواع سولفات‌ها
سولفات‌ها در اصل ترکیباتی هستند که کاربردهای بسیار زیادی در صنعت و همچنین زندگی روزمره دارند. در ادامه به مهمترین و پرکاربردترین ترکیبات سولفات اشاره خواهیم کرد.
سولفات آلومینیوم چیست؟
سولفات آلومینیوم نوعی نمک با فرمول شیمیایی Al2(SO4)3 است. این نمک ظاهر پودری یا کریستالی سفید داشته و در آب محلول است. این ماده که با نام‌های دیگری مثل آلوم، زاج سفید و … نیز شناخته می‌شود، قدرت جذب آب بسیار بالایی دارد و به همین علت اغلب به عنوان منعقدکننده در صنایع مختلف کاربرد دارد. از جمله موارد استفاده از این ماده می‌توان به تصفیه آب آشامیدنی و فاضلاب خانه‌ها، رنگرزی نساجی، تنظیم PH خاک در کشاورزی، صنایع غذایی، تولید محصولات آرایشی و بهداشتی، تولید چسب، فرایند کاغذسازی و … اشاره کرد.
زینک سولفات یا سولفات روی
زینک سولفات یا سولفات روی، یک ترکیب معدنی با فرمول شیمیایی ZnSO4 است که اغلب به عنوان یک مکمل غذایی برای درمان و یا جلوگیری از کمبود روی در بدن استفاده می‌شود. عوارض و نشانه‌های مصرف بیش از حد زینک سولفات می‌تواند به شکل درد در ناحیه شکم، استفراغ، سردرد و خستگی ظاهر شود. نقطه جوش این ترکیب 740 درجه سانتی گراد است.
مس سولفات یا سولفات مس چیست؟
سولفات مس یک ترکیب معدنی با فرمول شیمیایی CuSO4x و رنگ آبی است که x در فرمول آن می‌تواند از عدد 0 تا 5 متغیر باشد. در قدیم این ترکیب با نام‌هایی مثل ویترویل آبی، بلوستون، ویتریول مسی و یا ویتریول رومی شناخته می‌شد. این ترکیب در آب محلول و نقطه ذوب آن 110 درجه سانتی گراد است.
سولفات آهن یا فروس سولفات چیست؟
فروس سولفات یا سولفات آهن شامل طیفی از نمک‌ها با فرمول شیمیایی FeSO4.xH2O می‌شود اما فرمول پایه و اصلی آن FeSO4 است. فرم هیدراته این ترکیب در پزشکی کاربرد دارد و از آن برای درمان کمبود آهن خون استفاده می‌شود. اما در صنعت نیز به کار برده می‌شود. نقطه ذوب این ترکیب 70 و نقطه جوش آن 330 درجه سانتی گراد است و قابلیت حل شدن در آب را دارد.
منیزیم سولفات یا سولفات منیزیم
منیزیم سولفات یا سولفات منیزیم یک ترکیب شیمیایی با فرمول MgSO4 است. این ترکیب سفید رنگ در آب محلول و در اتانول و به طور کلی در الکل‌ها نامحلول است. نقطه ذوب منیزیم سولفات 1124 درجه سانتی گراد است.
آمونیوم سولفات یا سولفات آمونیوم
سولفات آمونیوم یا آمونیوم سولفات با ترکیب شیمیایی (NH4)2SO4 یک نمک معدنی است که معمولا به عنوان کود به کار برده می‌شود. آمونیوم سولفات محلول در آب بوده و نقطه ذوب آن 235 درجه سانتی گراد است.
سولفات سدیم یا سدیم سولفات
سولفات سدیم یک ترکیب معدنی با فرمول شیمیایی Na2SO4 است که چندین ترکیب مرتبط با این فرمول نیز دارد. تمامی ترکیبات سدیم سولفات سفید رنگ و محلول در آب هستند. این ماده به طور سالانه در حدود 6 میلیون تن تولید می‌شود. نقطه جوش این ترکیب معدنی 1429 و نقطه ذوب آن 884 درجه سانتی گراد است.
پیشنهاد به علاقمندان: پلی الکترولیت چیست؟
محلول سولفات چیست؟
همانطور که پیش از این نیز اشاره کردیم، ترکیب مس سولفات محلول در آب است. با حل کردن این ماده در آب محلولی آبی رنگ به دست می‌آید که به آن محلول سولفات می‌گویند. در واقع محلول سولفات همان مس سولفات با فرمول شیمیایی CuSO4 و نوع 5 آبه آن است.
کاربردهای سولفات چیست؟
سولفات‌ها به طور عمده در محصولات بهداشتی مانند صابون مایع، مواد شوینده، شامپوها، خمیردندان و بمب‌های حمام به کار برده می‌شوند. همچنین در تولید محصولات دیگر مانند کودها، آفت کش‌ها و قارچ کش‌ها پیدا می‌شوند.
قرص سولفات چیست؟
در زمینه پزشکی و درمانی، سولفات به طور عمده در فروس سولفات و روی سولفات به کار برده می‌شود.
فروس سولفات که با نام قرص آهن نیز شناخته می‌شود، برای درمان و پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن استفاده می‌شود. آهن موجود در قرص سولفات آهن به بدن کمک می‌کند تا گلبول‌های قرمز بیشتری بسازد.
روی سولفات که با نام قرص زینک نیز شناخته می‌شود، برای تقویت بدن به خصوص بدن کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قرص برای بزرگسالان نیز به نوعی نقش مکمل غذایی دارد.
سولفات چگونه تولید می‌شود؟
همانطور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، سولفات‌ها می‌توانند در طی فرآیند پوسیدگی گیاهان و جانوران یا در صنایع شیمیایی طی واکنش‌های شیمیایی به خصوصی تشکیل شوند. در صنایع شیمیایی، سولفات‌های فلزی به دو روش زیر تهیه می‌شوند:
- تصفیه فلز، هیدروکسید فلز یا اکسید فلز با استفاده از اسید سولفوریک:
Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2
Cu (OH) 2 + H2SO4 → CuSO4 + 2 H2O
CdCO3 + H2SO4 → CdSO4 + H2O + CO2
- اکسید کردن سولفیدها یا سولفیت‌های فلزی
عوارض سولفات بر سلامتی
- اسهال
- روده درد
- تحریک ریه
- خشکی پوست
- خشکی مو
- حساسیت و آلرژی
- درماتیت و ادم
سولفات در شامپو برای چیست؟
به طور کلی دو نوع سولفات در شامپو به کار برده می‌شود: سدیم لوریل سولفات و سدیم لوریت سولفات. هدف از استفاده از سولفات در شامپو، ایجاد کف برای از بین بردن چربی و آلودگی‌های پوست سر و مو است و جزو یکی از مواد اصلی آن محسوب می‌شوند. در مقایسه با سایر مواد شوینده دارای سولفات، شامپوها موثرترین خاصیت پاک کنندگی را دارند.
شامپو بدون سولفات چیست؟
افرادی که دارای پوست و موی حساس هستند، بیشتر از بقیه افراد عوارض جانبی ناشی از استفاده از شامپوها و مواد بهداشتی دارای سولفات را مشاهده می‌کنند. در حالی که شامپوهایی در بازار وجود دارند که سولفات ندارند، اما دارای برخی محصولات دیگر در ترکیبات خود هستند که ترکیبات شیمیایی مشابه‌ی با سولفات دارند؛ پس در انتخاب آن‌ها باید بسیار دقت کرد.
اگر پوست و موی حساسی دارید، باید به دنبال طبیعی‌ترین محصولاتی باشید که فاقد هرگونه سولفات و ترکیبات مشابه آن باشند تا از عوارض جانبی و آسیب رسیدن به پوست و موی خود جلوگیری کنید. هنگام استفاده از شامپوهای بدون سولفات، ممکن است تفاوت‌هایی با شامپوهای دارای سولفات مشاهده کنید.
از جمله این تفاوت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شامپوهای بدون سولفات زمان بیشتری برای تولید کف نیاز دارند و ممکن است نیاز به مقدار شامپوی بیشتری برای شستن موهای خود داشته باشید.
- برای شستن شامپو و آبکشی کردن موها هنگامی که از شامپو بدون سولفات استفاده کرده‌اید ممکن است مجبور شوید آب بیشتری استفاده کنید.
اما به طور کلی، هر دو نوع شامپو موهای سر را به یک اندازه تمیز می‌کنند و تفاوتی در قدرت پاک کنندگی آن‌ها وجود ندارد.
تاثیر سولفات روی سلامتی: چه کسانی باید از محصولات بدون سولفات استفاده کنند؟
اغلب اثرات و عوارض سولفات‌ها بسیار ناچیز و خفیف است و بسیاری از افراد با استفاده از شامپوهای دارای سولفات هیچ مشکلی ندارند. حتی گاهی ممکن است افرادی که دارای چربی و شوره سر هستند ادعا کنند با استفاده از شامپوهای دارای سولفات، موهای تمیزتری خواهند داشت. با این حال، برخی از افراد هستند که باید از استفاده از این محصولات اجتناب کنند.
این افراد عبارتند از:
افراد دارای پوست حساس یا افراد دارای شرایط پوستی خاص
اگر شخصی پوست یا موی حساسی داشته باشد ممکن است خشکی شدیدی را بعد از استفاده از محصولات دارای سولفات در پوست و موی خود مشاهده کند. همچنین افرادی که دارای بیماری‌های پوستی مانند اگزما هستند ممکن از پس از استفاده از این محصولات دچار خارش، قرمزی و ترک خوردن در پوست سر خود شوند.
افراد دارای موهای وز و خشک
افرادی که به طور طبیعی و ژنتیکی موهای خشک، مجعد و یا وز دارند بهتر است از مصرف محصولات دارای سولفات خودداری کنند؛ زیرا این محصولات می‌توانند با از بین بردن روغن‌ها و چربی‌های طبیعی پوست سر و مو، خشکی و وز بودن آن‌ها را تشدید کنند.
افرادی با موهای رنگ شده
افرادی که موهای خود را رنگ کرده‌اند یا افرادی که به طور مرتب از وسایلی مانند سشوار و اتوهای مو استفاده می‌کنند بهتر است از محصولات دارای سولفات دوری کنند؛ زیرا باعث آسیب دیدن بیشتر مو می‌شوند. همچنین شامپوهای حاوی سولفات می‌توانند رنگ مو را سریع‌تر پاک کنند و از بین ببرند.
خطرات احتمالی سولفات چیست؟
سولفات‌ها در گذر زمان به دلیل فرآیند تولیدشان و شایعاتی در مورد سرطان زا بودن‌شان بسیار بد نام شده‌اند. اما در صنعت کاربرد بسیار گسترده‌ای دارند و مهمترین عیب و ضرری که این ماده می‌تواند داشته باشد، تحریک کردن چشم، پوست یا پوست سر است.
برای اینکه ببینید پوست شما به سولفات حساس است یا نه به مدت یک هفته از مواد بدون سولفات استفاده کنید؛ اگر تغییری مشاهده کردید، آن وقت می‌توانید سولفات را به عنوان یک عامل تحریک کننده کنار بگذارید و از محصولات بدون سولفات استفاده کنید. اما در کل توصیه می‌شود در زمینه مراقبت‌های شخصی و بهداشت تا حد امکان از محصولات بدون سولفات استفاده کنید.
خرید انواع سولفات و مواد شیمیایی
شرکت تدارک صنعت کاغذ کرمان از جمله شرکت‌های تامین‌کننده در ایران است که بخش بزرگی از فعالیت‌های بازرگانی خود را به تامین ملزومات و تجهیزات مورد نیاز صنایع سلولزی کشور متمرکز کرده است. با این حال بخشی از مشتریان این مجموعه را واحدهای تولیدی فعال در سایر حوزه‌ها تشکیل می‌دهد.
تهیه انواع مواد شیمیایی نظیر خرید سولفات آلومینیوم از جمله خدماتی است که این مجموعه به مشتریان خود ارائه می‌دهد. همکاری با بهترین تامین‌کنندگان و تهیه ملزومات مورد نیاز بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ ایرانی از جمله افتخارات این مجموعه است.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و ثبت سفارش با ما تماس بگیرید.
